Аз уақытта халық мүддесімен үндескен заманауи реформаторға айналып үлгерген Президент Қасым-Жомарт Кемелұлының батыл бастамалары жарқын өмірге бастайтындығына бек сенімдімін, деп хабарлайды AtyrauPress тілшісі.

Саяси реформалар процесі, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын арттыру, баршаға тең мүмкіндіктер жасау жалғасып жатыр. Шығыс пен Батыстың көптеген елдерінде мүлдем басқа жағдай қалыптасса да, Қазақстан басқаларға үлгі көрсете отырып, қоғамның билікті бақылауын күшейту жолымен жүріп жатыр. Азаматтардың мүмкіндіктері жүйелі түрде кеңейіп келеді. Мәселен, Президент тапсырмасымен әзірленген «Жергілікті өзін-өзі басқару туралы» заң азаматтардың жергілікті жердегі мәселелерін шешуге қатысу мүмкіндігін кеңейтіп, өзін-өзі басқару органдары ретіндегі мәслихаттардың рөлін күшейтуі тиіс. Осылайша, реформалар елдің одан әрі тұрақты дамуына негіз жасайды. Мықты Президент, ықпалды Парламент, есеп беретін Үкімет – еліміздің негізгі қағидаты. Жаңа Қазақстан өздігінен құрыла салмайды, бұл бәріміздің үлкен күш-жігеріміз.

Сонымен ақтар, аудандық, облыстық деңгейдегі өткір мәселелер ашық талқыдан өтіп, шешімдер жергілікті қоғамдастықпен келісе отырып қабылдануы керек. Президент бастамасымен 2019 жылдан бастап Қазақстан күрделі қоғамдық-саяси трансформация кезеңін өткеріп жатыр. Елімізде ауыл әкімдерін халықтың тікелей сайлауы мүмкіндігі бар. Аудан, қала әкімдерін биыл пилоттық деңгейде, келесі жылдан бастап, тікелей сайлау мүмкіндігі болады. Қазақстан суперпрезиденттік басқару жүйесінен бас тартты. «Бір Президент – бір мерзім» саяси новелласы енгізілді. Мәжілісте Қазақстанның саяси тарихында алғаш рет 6 партия жұмыс істеп жатыр. Конституциялық сот құрылды. Мемлекет басшысы Тоқаев күрделі геосаяси жағдайда халыққа Конституциялық реформаны ұсынып, ол өзгерістерді халық толыққанды қолдады. Аймақтарда жергілікті әкімдер бюджет қабылдау процесіне жаңа сайланған мәслихаттардың творчестволық потенциалын пайдалана отырып, бюджет процесіне қоғамды кеңірек қатыстыру мәдениетін жасау маңызды. Жергілікті бюджеттің қалыптасуы барша халыққа жаппай ашық және түсінікті болуы тиіс. Аудандық, облыстық деңгейдегі өткір мәселелер ашық талқыдан өте отырып, шешімдер жергілікті қоғамдастықпен келісе отырып қабылданғаны абзал. Үкіметтің өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы саясатын, тарифтерді өзгерткенде, бұл қадамдар халыққа түсінікті әрі ашық болуы шарт. Үкімет елімізде өтіп жатқан саяси трансформацияның мәні мен маңызын халыққа түсіндіре отырып, азаматтардың қоғамдық творчествосын арттыруға бағытталған нақты шешімдер қабылдауы тиіс.

Сондай-ақ, келесі жылдың 1 қаңтарынан бастап Ұлттық қордан балаларға бөлінетін жәрдемақы мәселесі жөніндегі заң жобасы іске асады. Бұл да Мемлекет басшысының «Ұлттық қор – балаларға» атты бағдарламасы бойынша әзірленіп жатыр. Яғни, бұл да – Президент жүзеге асырып жатқан ауқымды реформалар бағдарламасының негізгі бастамаларының бірі.  Аталған бастама туралы Президент былтырғы жылдың 1 қыркүйек күні жариялаған Жолдауында айтқан болатын. Мемлекет басшысының «Ұлттық қор – балаларға» жобасы жас қазақстандықтардың кәмелет жасына толған кезінде өзінің баспана жағдайын жақсартуына немесе білім алуына мүмкіндік береді. Сөйтіп, Президенттің әлеуметтік маңызды бастамасы заң тұрғысынан рәсімделіп, Ұлттық қордың қаржысы халықтың мүддесі үшін жұмыс істей бастайды.

Асылбек Қанбетов,

мұнай-химия инженериясы және экология институтының деканы      

 «Көпполярлы әлемдегі еуразиялық интеграция» атты Еуразиялық экономикалық форумда Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Экономикалық Одақтың негізгі қағидаттарына назар аударды.

– Қазақстан 2015 жылғы шарттың негізінде дәл осы интеграцияны қолдайтынын тағы да атап өткім келеді. Яғни, «төрт еркіндік» және инфақұрылымға тең дәрежеде қолжетімділік, әділ бәсеке, тең құқық және ұлттық мүддені ескеру секілді негізгі қағидат мүлтіксіз сақталуы керек. Бұл – біздің ортақ ісіміздің негізгі қағидаттары. Қазақстан оларды ілгерілетеді, – деді ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.

Бұл Еуразиялық Экономикалық одақтағы соңғы кездегі кейбір орын алып отырған түсінбестік жағдайларды жойып, интеграцияны дамыту керектігін көтеріп отыр. Интеграцияны дамытуда егеменді мемлекеттердің өзара келісіммен, бір-бірінің өндірісіне, сауда айналымына кең рынок ашып, жан-жақты дамуына жол аша түсу керек. Сайып келгенде Еуразиялық Экономикалық одақ оған мүше мемлекеттердің экономикалық әлеуетін, халықтың жағдайын жақсартуға бағытталуы керек. Ынтымақтасу арқылы ғана мемлекеттер даму жолында жақсы табыстарға жете алар еді.

Серікқали Жұқиев,

мемлекеттік қызмет саласының ардагері

Бүгінде елдегі саяси реформалар жаңа өзгерістермен жаңаша қарқын алып жатқаны белгілі. Бұл жөнінде Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Үкімет үйінде өткен елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы жөнінде кеңейтілген кеңес отырысында ауқымды саяси өзгерістің алғашқы кезеңі аяқталғанына тоқталып, «Біз билік тармақтарының тепе-теңдігін орнықтырдық. Енді еліміздегі қоғамдық-экономикалық  қатынастарды қайта құруымыз керек. Жұртшылық бұл реформаларға зор үміт артып отыр» деп атап өтті.

Алдымен 2019 жылы Қазақстан Президенті мемлекетте саяси реформаларды жүзеге асырудың алғашқы пакетін ұсынғанын айтуымыз керек. Содан бері бірнеше сатыдан өткен саяси өзгерістер ендігі уақытта елдің  даму кілтіне айналуы тиіс. Референдум арқылы Конституцияға енген өзгерістер, жердің шетелдіктерге сатылмауы және жалға берілмеуі, саяси партияларды тіркеу үшін қажетті жақтастар санын 40 мыңнан 20 мыңға дейін азайту, сайлау тізімдерінде әйелдер мен жастарға міндетті түрде 30 пайыздық квотаны беру, митингілер туралы мүлдем жаңа заң, ауыл әкімдерін, алдағы уақытта аудан әкімдерін сайлау сынды халықтың үмітін ақтайды деген басқа да бірқатар шешім қабылданды.

Әсіресе, Мемлекет басшысының биліктің халыққа жақын болуын ерекше тапсырып, осы орайда «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын  баршаға ортақ міндет етіп қойғаны белгілі. Яғни, билік пен бұқара арасында тұрақты диалог орнату арқылы ғана жаңаруға бет алған қоғамға үйлесімді мемлекет қалыптастыру – негізгі мақсат. Бүгінде бұл жүйе өз жемісін бере бастады. Оның бір көрінісі бұрынғыдай әкімге кіру үшін арнайы жазылып, уақыт күтудің қажеті жоқ.

Қазір «Ашық әкімдік» арқылы тұрғындар қалаған уақытында өтініштерін айтып, тікелей жолыға алады. Сонымен қатар, 3 ай сайын аудан әкімі әр округке барып, халықпен кездеседі. Айтылған ұсыныс-пікірлердің орындалысы туралы есеп беріп, емен-жарқын әңгіме бөліседі. Бұған қоса, әлеуметтік желі әркез жұмыс жасап тұр.

Мәселен, Индер ауданында «Telegram» әлеуметтік желісінде күнделікті халықтың тұрмыс-тіршілігі айқын көрініп тұр. Тіпті, қарапайым нәрселерге дейін әкімнің назарын аударуды сұрап жататындар бар. Ал оның бәріне тиісті сала басшылары жауап беріп жатса, аудан әкімі де тұрғындардың сауалдарына арнайы уақыт бөледі. Осының бәрі түсіне білгенге жауапкершілік. Сондай-ақ, ауыл әкімдерін халық өзі сайлап, ол да тиімділігін көрсете бастағанын көріп отырмыз. Бұл да реформаның жемісті жолдарының бірі десек қателеспейміз.    

Жалпы атап өтуіміз керек, әрбір мемлекеттің дамуында шешуші тарихи кезеңдер орын алатыны сөзсіз. Сол кезеңде қабылданған шешімдер мен жасалған іс-қимылдар бүкіл елдің алдағы уақытта, болашақта қалай өмір сүретінін, қандай бағытта дамитынын айқындайды. Өткен отыз жылдықта тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасу кезеңінен өткен ел бүгінгі күні Мемлекет басшысының жан-жақты ойластырылған, жүйеленген реформаларды қабылдауы арқылы шешуші кезеңге өтіп жатыр.

Иә, саяси реформалар жасалды. Елді түбегейлі жаңғыртудың экономикалық-әлеуметтік бағыт-бағдары туралы да Президент Жолдауында жарияланды. Экономикалық саясаттың іске асуы экономиканың шикізаттық емес секторларын дамытудан, импортқа тәуелділікті азайтудан, ауыл шаруашылығын алға қоюдан, шағын және орта кәсіпкерлік саласындағы ілгерілеуден көрініс табуы қажет екені белгілі.

Сол сияқты, ауыл шаруашылығын қайта құру, еңбек өнімділігін арттыру да халықтың құлағына жағымды тигені сөзсіз. Президенттің «Ауылды дамыту» тұжырымдамасын да басым айтуымыз керек. Бұл ауыл халқының аңсап отырған арманына демеу. Енді осы тұрғыда атажұрт аяғынан тік тұрып, ел экономикасына еселеп үлес қосады деген сенімдеміз.

Қазір облыста Президент жүктеген міндеттерді жүзеге асырып, реформаларды жүзеге асыруда біраз жұмыстар қолға алынуда.  Қайткенде де жасалып жатқан барлық реформалар халық игілігі, болашақ қамы үшін іске асырылуда. Сондықтан, бүгінгі алмағайып кезеңнен аман өтіп, өркениетке ұмтылу үшін бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығара еңбектенуіміз қажет. Сонда ғана көшіміз көлікті, көңіліміз көрікті болары сөзсіз.

Жанай АМАНТУРЛИН,

облыстық мәслихаттың депутаты

Қытаймен визасыз режим екі ел арасындағы экономикалық, мәдени байланыстарды нығайтуға оң әсер етеді.

Бізде Қытаймен көптеген сауда қатынастары бар. Қытай-үлкен нарық, бүкіл әлемді өз тауарларымен қамтамасыз ететін ел. Біздің еліміздің Қытаймен арасында үлкен шекара бар. Сондықтан, визасыз режим, тұтастай алғанда, Қазақстан экономикасының дамуына, сауда қатынастарына, көрші елмен мәдени және экономикалық байланыстарға жақсы әсер етеді. Бұған дейін көптеген негативтер аспанасты елімен шекарада бюрократиялық кідірістерді тудырды.

Визасыз режим бұл мәселені шешеді. Бұл жақындасудың кемшіліктері де бар, оларға көз жұмуға болмайды. Бұл жұмыссыздыққа, еңбек нарығында үлкен бәсекелестікке әкеледі. Біздің компаниялар қытайлармен бәсекелестікке төтеп бере алмайды және жабылады деген пікірлер барын әлеуметтік желілерден оқып отырмыз. Мұндай проблемалардың алдын алу үшін мемлекет тарапынан қатаң бақылау, қанша адам келгенін, қанша адам тіркелгенін, қанша адам кеткенін үнемі бақылау қажет. Мұның бәрін бақылау керек. Сондай-ақ, шетел азаматтары үшін Қазақстан азаматтығын алуды қиындату қажет, мүмкін болса берілмеуі керек.

Қытайлар біздің экономикаға, инвестицияға ақша әкеледі. Біз олардың туристерінің елімізге келуіне жағдай жасауымыз керек. Бірақ, сонымен бірге, қолыңызды импульсте ұстаңыз және барлық процестерді бақылаңыз, бекітіңіз. Мемлекет те өз бизнесін қолдауы керек. Егер сіз барлық тепе-теңдікті сақтасаңыз, онда Қытаймен визасыз режим біздің елімізге тек пайда әкеледі.

Нұркен ӘЙТІМБЕТОВ,

Қазақстандық философия, саясаттану және дінтану институтының жетекші ғылыми қызметкері

Меніңше, бұл – жақсы бастама. Әсіресе, шағын және орта бизнес үшін тиімді болары сөзсіз. Баршаңызға белгілі, бізге көптеген тауарлар көтерме бағамен Қытайдан жеткізіледі. Өйткені, оның үлкен нарқы бар. Енді жұртшылық еш кедергісіз аспанасты еліне барып, визасыз қажетті өнімін алып, сауда-саттығын емін-еркін жасай алады.

Қазақстан мен Қытай арасындағы тауар айналымы арта түседі. Демек, шағын және орта бизнестен түсетін салық, түрлі жобаларға салынатын инвестиция көлемі өседі. Бас мердігер жүзеге асырып жатқан ірі жобаларымен қатар, шағын бастамаларға қаржы құйылуы ықтимал.

Сондай-ақ, біздің жерлестерімізге Корея елімен қатар Қытайдан ем-дом алуына мүмкіндік туады. Себебі, Қытай медицинасы жақсы дамыған. Оның үстіне, білім алып жатқан студенттер де бар. Кейбірі сондағы жоғары оқу орнын сәтті аяқтап, осында еңбек етіп жатыр.

Сәбит БУЛАРОВ,

«КРІ» ЖШС жөндеу жұмыстарын орындау бөлімі, аудармашылар тобының жетекшісі Баға берсеңіз

Қазір әлеуметтік желілерде Қытай мен Қазақстан арасындағы визасыз режим туралы түрлі пікірлердің айтылып жатқандығы белгілі.Тіпті, Президентіміздің Қытайға сапарын да сынға алып жатқандар бар. Бұл түсініспеушіліктен туындап жатқан пікірлер деп ойлаймын...

Менің ойымша, қысқа мерзімді визасыз режимді енгізген дұрыс. Өйткені, бұл – әлемдік үрдіс. Әлемдегі жүзден астам ел визасыз режимді қолданады. Бұл жағдайға сауатты түрде қарауымыз керек секілді. Шекара асып келген көршілерімізден үркудің қажеті жоқ. Керісінше, туристер келіп еліміздің экономикасына қаражат құяды. Сауд Арабиясы, Тайланд секілді мемлекеттердің өзі осы визасыз режим арқылы жан бағып отырған жоқ па? Өзімізге мәлім, біздің еліміз әлі де болса даму үстіндегі мемлекет. Сондықтан көршілес жатқан Қытай мен Ресейдің әлеуетін пайдалану, көрші болған соң бәрімен де араласуымыз қажет. Әлбетте ұзақ мерзімді визасыз режим болсын деп жатқанымыз жоқ. Қысқа мерзімді визасыз режим қолданысқа енгізілсе туристік және іскерлік сапарларға жол ашылар еді. Визасыз режимді енгізу экономикаға оң әсер етіп, туристерден қонақүйлерге, мейрамханаларға, мәдени ойын-сауық орындарына қаражат түсер еді. Жердің шетелдіктерге сатылмайтыны, жалға берілмейтіндігі белгілі. Мұның бәрі заңмен реттелген. Қытайлықтар келгеннің өзінде елімізге сіңісіп кете алмайды. Халықтың да ішінде түрлі пікір иелері болған соң осындай түсінбеушіліктер туындап жатқан болар. Қай нәрсені де жоққа шығарар алдында сараптап, зерделеп алуымыз қажет. Визасыз режим экономикалық тұрғыдан пайдалы болады деп ойлаймын. Визасыз келген туристер азаматтыққа тапсыра алмайды. Қазақстан 26 елмен өзара визасыз режим енгізу бойынша келіссөздер жүргізіп жатыр. Осы тұста мен мына нәрсеге көңіл аударып, назарда ұстау қажет деп есептеймін. Әр облыстан Қытай кәсіпкерлерінің рұқсат қағазын қадағалап отыратын құзыретті мекемелер жұмыс істеуі керек. Сонымен қатар, ай сайын елімізге келіп-кеткен Қытай азаматтарының статистикасы сараланып, көрші елмен бірлесіп жұмыс істейтін қазақстандық кәсіпорындар мен кейбір ықпалды тұлғалардың заңдық жауапкершілігі назарға алынғаны дұрыс. Ал, көршілес елдің экономикалық мүмкіндігін біздің елдің азаматтары да пайдалана білуі қажет. Қарапайым ғана логика. Бүкіл Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің бәрінде бұл тәжірибе бар. Тіпті Қытай мемлекетінің өзі осы жүйе арқылы көтерілген. Сондай-ақ, бұрынғыдай виза алу үшін ұзақ уақыт жүрмес үшін уақытты да ұтымды пайдалануға болады. Уәлібай НҰРБАҚЫТ, аға оқытушы