Кез келген ел үшін дамыған өнеркәсіптің болуы оның индустриялық дамуының көрсеткіші болып табылады. Оның қай түрі елде жұмыс істейтініне және дамитынына әлемдік экономикадағы орны да байланысты. Егер бұл жоғары технологиялық, өңдеу өнеркәсібі болса, онда ол негізінен өндіруші индустрияны, барлық экологиялық тәуекелдері бар ауыр және түсті металлургияны дамытатын елдермен салыстырғанда барлық бәсекелестік артықшылықтарға ие, деп хабарлайды AtyrauPress тілшісі.
Қазақстанда ел бюджетіне және Ұлттық қорға бірінші кезекте мұнай өндіру кіріс әкелетініне қарамастан, біздің республика шикізат бағытынан кету үшін экономиканы әртараптандыру үшін барлық күш-жігерді жұмсайды.
Облыстық кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының деректері бойынша 2024 жылғы қаңтар-қазанда өнеркәсіп өнімінің көлемі қолданыстағы бағамен 8 трлн 912,8 млрд теңгені құрады, өндірілген өнімнің нақты көлемінің индексі тиісті кезеңмен салыстырғанда 97,2% -. құрады. Тау-кен өнеркәсібінде 8 трлн 96,4 млрд теңге сомаға өнім өндірілді, өндірілген өнімнің нақты көлемінің индексі 96,6% - ға тең. Осы кезеңде 42 338,2 мың тонна мұнай (96,4%), 22 млрд 454,7 млн текше метр ілеспе мұнай газы (97%) өндірілді. Бұл көрсеткіштің төмендеуінің себебі мұнай нарықтарының тұрақтылығы мен тепе-теңдігін сақтау мақсатында ОПЕК + мұнай картелі елдерінің сақтық шараларының күшеюіне байланысты мұнай өндіру көлемінің төмендегені болып табылады. Айтпақшы, мұнай нарығы саласындағы сарапшылар оның рекордтық шамадан тыс қанығуы аясында 2026 жылдың соңына дейін шикізатқа әлемдік бағаның төмендеуі күтілуде деп болжайды. Дүниежүзілік Банктің "тауар-шикізат нарықтарының болашағы" есебінің соңғы шығарылымында жарияланған болжамдарға сәйкес, 2025 жылы мұнай нарығының шамадан тыс қанығуы жағдайында әлемдік тауар бағасы бес жылдық ең төменгі деңгейге дейін төмендейді, бұл Таяу Шығыстағы одан да ауқымды қақтығыстың баға салдарын жеңілдетуі мүмкін. Бірақ бұл жағдайда да шикізат бағасының жалпы деңгейі COVID-19 пандемиясы басталғанға дейінгі бес жылмен салыстырғанда 30% - ға жоғары болады. Егер қақтығыс өспесе, болжамдар көрсеткендей, Brent мұнайының орташа жылдық бағасы 2025 жылы барреліне 73 долларға тең төрт жылдық ең төменгі деңгейге дейін төмендейді, ал ағымдағы жылы ол 80 долларды құрайды. Республика мен Ұлттық қор бюджетінің негізгі донорларының бірі болып табылатын Атырау облысы үшін мұнай бағасы өте маңызды және қағидатты, сондықтан біз халықаралық даму және қайта құру банкінің жоғарыда аталған болжамдарына тоқталдық.
Вагондар, құс еті, қағаз, құрғақ қоспалар және т. б Әрине, тау-кен өнеркәсібімен салыстырғанда, әдетте, мұнай деп аталатындықтан, өңдеу өнеркәсібінің сандары қарапайым, бірақ олардың жылдан жылға өсіп келе жатқаны қуантады. Мәселен, 2024 жылдың 10 айында өңдеуші саланың өнеркәсіп өнімінің көлемі 653,8 млрд теңгені құрады, НКИ (нақты көлем индексі) – 101,9%. Мысалы, кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының ақпараты бойынша 2024 жылдың қаңтар-қазан айларында негізгі капиталға салынған инвестициялар көлемі 1 трлн 737,6 млрд теңгені (72,8%) құрады. Жалпыұлттық пулдың шеңберінде өңдеу өнеркәсібі саласында 432 жұмыс орнын құра отырып, құны 44,9 млрд теңге болатын 7 жоба іске қосылды. Бұл жобаларды атайық: 1. "Тексол Транс" ЖШС жүк вагондарын өндіру (жобаның құны - 20,0 млрд теңге, 180 жұмыс орны); 2. "Интаго Қазақстан" ЖШС тоқыма емес геосинтетика өндіру зауыты (жобаның құны - 1,365 млрд теңге, 36 жұмыс орны.) 3. "Карат" ЖШС қағаз өндіру цехы (жобаның құны - 1,0 млрд теңге, 30 жұмыс орны); 4. "Индер Гипс" ЖШС құрғақ құрылыс қоспаларының өндірістік желісін жаңғырту (Жобаның құны-670 млн теңге); 5. "InfinityPlaza" Эко-паркі-" Infinity MALL "сауда-ойын-сауық орталығы" жобасы (жобаның құны – 10,0 млрд теңге; 100 жұмыс орны); 6. "Жолмұханов" ЖК көтерме сауда орталығы – (жобаның құны-4,0 млрд теңге, 50 жұмыс орны); 7. "IClinic Atyrau" ЖШС көпсалалы медициналық орталығы (жобаның құны-7,9 млрд теңге, 36 жұмыс орны). Олардың кейбіреулері туралы біз оқырмандарымызды хабардар уже. Өңдеу өнеркәсібі саласындағы жалпыұлттық бассейн шеңберінде өңірдің іске асырылған инвестициялық жобаларының ішінде "Шеврон Мұнай газ Инк"АЗПТ эсктрузиялық желілері паркін (Атырау полиэтилен құбырлар зауыты) жаңғырту бойынша жоба бар. Бұдан басқа, 2024 жылдың соңына дейін тағы үш өндірістік нысанды пайдалануға беру жоспарлануда. Олар: "Atyrau-Chicken" ЖШС бройлерлік бағыттағы құс фабрикасы, "TenizEcoService" ЖШС сұйық азот өндірісі және "Гранд Материк"ЖШС полимерлі қаптар өндіру зауыты. Әрине, жаңа өндірістерді іске қосу өңдеу саласының көлемін ұлғайтады және біздің өңірді экономиканы әртараптандыруға бір қадам жақындатады.
Алдағы кезеңге арналған жоспарларға келетін болсақ, келесі жылы Атырау облысында тағы бірнеше жобаны іске асыру жоспарлануда: "ҚазТурбоРемонт" ЖШС локомотивтердің тірек арқалықтарын және басқа да дәнекерленген конструкцияларды өндіру бойынша дәнекерлеу цехы; Атырау қаласында штапель талшығын өндіру "Фибратекс" ЖШС; Атырау қаласында тоқылған полипропилен төсемін өндіру "Талшықтекс" ЖШС; "Atyrauoilservice" ЖШС сорғы жабдықтарын жөндеу, құрастыру және сервистік қызмет көрсету бойынша; "Науырзова К"ЖК тауық жартылай фабрикаттарын өндіру. Бұл тізім өзекті болады. Бірақ тізім түпкілікті емес деп ойлау керек, мүмкін ол басқа жобалармен толықтырылады. Кейіннен біз басқа да ашылатын өндірістер туралы айтуға тырысамыз. Қорытындылай келе, Каспий маңы елдегі өнеркәсіптік өндірістегі көшбасшылық позициясын сақтайды деп айтуға болады. Мысалы, 2023 жылы еліміздің өнеркәсіптік өндірісінің жалпы көлемінде 24% Атырау облысына тиесілі болды, сол кезде барлық өнеркәсіп көлемі 10 трлн теңгеден асты. Биылғы жылдың нәтижелері бойынша сандар да айтарлықтай болады. Сонымен қатар, аймақ инвестиция тарту бойынша республикалық рейтингте көшбасшы орынға ие. Республиканың ең мұнай аймағындағы өңдеу өнеркәсібіне келетін болсақ, оның көлемі де өсіп, қарқын алуда. Егер алты-жеті жыл бұрын өңдеу секторы 500 миллиард теңгеге әрең жеткен болса, қазір ол 1 трлн теңгеге ұмтылуда. Шығарылатын өнімнің номенклатурасы да, ассортименті де өсуде.
Тимур ҚАЗИЕВ,
аударған Амандық САҒЫНТАЙҰЛЫ
