Теңіз кен орны — Қазақстандағы ең ірі әрі күрделі өндірістік объектілердің бірі. Мұнда мыңдаған маман әлемдік деңгейдегі жобаларды жүзеге асырады, заманауи технологиялар мен алып техниканы басқарады. Солардың бірі — кран жүргізушісі Жантас Темірбайұлы Мұханов, ол Теңізде 20 жыл жұмыс істеп келеді. Ол үшін бұл жерде жұмыс істеу тек кәсіби қызмет емес, үлкен абырой және зор жауапкершілік.
Біз тәжірибелі маманмен техника «тілін» білетін, қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтайтын нағыз кәсіби туралы өмірі мен жұмысы жайлы әңгімелестік.
— Теңізде қанша жылдан бері жұмыс істейсіз және басында қандай қиындықтарға тап болдыңыз?
— Мен Жылыой ауданы, Шоқпартоғай ауылының тумасымын. Теңізге 2003 жылы келдім. Басында қарапайым жұмысшы болып, түрлі тапсырмаларды қатар орындайтынмын. Алғашқы айларда ең үлкен қиындық — ірі өндірістің қарқынына үйрену, техниканы меңгеру және тәртіпке бейімделу болды. Уақыт өте тәжірибе жинап, үйреніп, қазір мен кран жүргізушісімін.
Мұндай ірі объектіде әр қадам мен әр шешім маңызды, сондықтан бастапқы кезең шынайы мектеп болды.
— Теңіздегі жұмыс басқа кен орындарынан несімен ерекшеленеді?
— Ерекшеліктер көп. Біріншіден, бұл заманауи техника мен әлемдік деңгейдегі жабдықтар. Мысалы, мен өмірімде алғаш рет әлемдегі ең ірі крандардың бірін көрдім, ол 2000 тоннаға дейінгі ауырлықты еш қиындықсыз көтере алады. Мұндай техниканы басқару — үлкен жауапкершілік пен мақтаныш.
Теңіздегі өндірістік мәдениет те ерекше: қатал тәртіп, процесстерді нақты жоспарлау, рөлдердің айқын бөлінуі.
— Сіздің жұмыс күніңіз қалай өтеді?
— Әр күн бірегей. Тапсырмалар үнемі өзгеріп отырады: кейде биікте ауыр конструкцияларды көтереміз, кейде монтаж жұмыстарында көмектесеміз.
Бастапқыда міндетті түрде қауіпсіздік бойынша нұсқаулық өткізіледі, содан кейін жабдық тексеріледі, ал содан кейін ғана жұмыс басталады. Әр қадам алдын ала жоспарланады, себебі қателік мұнда өте қымбатқа түседі.
— Қандай технологиялар мен жабдықтарды ең озық деп есептейсіз?
— Крандар, көтеру жүйелері, басқару панельдері — бәрі заманауи және ыңғайлы. Жүк көтергіш крандар эргономика және қауіпсіздік тұрғысынан ойластырылған.
Теңізде цифрлық мониторинг, автоматтандырылған бақылау және интеллектуалды жүйелер кеңінен қолданылады. Бұл қауіпсіз әрі жоғары дәлдікпен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
— Мұндай ауқымды объектіде қауіпсіздік қалай қамтамасыз етіледі?
— Қауіпсіздік — басты басымдық. Мұнда «алдымен қауіпсіздік, сосын жұмыс» қағидасы қатаң сақталады. Әр қызметкер күнделікті нұсқаулықтан өтеді, арнайы киім, жабдық және қорғаныс құралдары тексеріледі.
Ережелердің кез келген бұзылуы жұмыс тоқтатуға әкеледі — адам өмірі бәрінен қымбат.
— Жоғары жүктеме кезінде қандай қасиеттер маңызды?
— Ең алдымен — еңбекқорлық, табандылық және төзімділік. Сондай-ақ адалдық пен жауапкершілік маңызды. Техникамен жұмыс тек дағдыларды ғана емес, мінезді де талап етеді.
— Әсіресе есте қалған жағдайлар бар ма?
— Әр күннен үйренетін нәрсе бар. Бір жағдайды ерекше деп айту мүмкін емес — Теңізде әр күн жаңа тәжірибе әкеледі. Біз үйренеміз, дамимыз, біліктілігімізді арттырамыз. Ең бастысы — әр күн жаңа сабақ пен жауапкершілік береді.
— Жас мамандарды қалай оқытады?
— Өте жақсы ұйымдастырылған. Жаңадан келгендерге тәлімгерлік жүйесі бар: тәжірибелі қызметкер практикалық дағдыларды үйретеді және техниканы таныстырады. Теңіз — мамандар үшін шынайы мектеп.
— Вахталық әдіспен жұмыс істеу қиын емес пе? Теңізде не ұнайды?
— Вахта, әрине, оңай емес. Бірақ мен әріптестердің жылы қарым-қатынасы, бір-біріне көмек пен қолдау ұнайды. Осындай атмосферада жұмыс істеу — үлкен ләззат.
— Теңізде мансап құрғысы келетін жастарға қандай кеңес бересіз?
— Барлығын адал орындаңыз, жұмыстан қашпаңыз. Қиындықтарға дайын болыңыз, үйреніңіз және талпыныңыз. Тәжірибе уақыт өте келеді. Ең бастысы — ниет пен жауапкершілік.
Қорытынды
Жантас Мұханов — Теңіздің мыңдаған мамандарының бірі ғана емес, техникаға шебер, өз ісіне адал кәсіби үлгісі. Оның тарихы ірі өндірістің құндылықтарын көрсетеді: қауіпсіздік, жауапкершілік, кәсібилік, командалық рух және үздіксіз даму.
Міне, осы қасиеттер Теңізді тек Қазақстанда ғана емес, әлемде де ең ірі өндірістік орталықтардың біріне айналдырады.
