«Ауылды қалай дамытамыз?» деген сұрақ – бүгінгі қоғамның ең өткір, ең маңызды мәселелерінің бірі. Жыл сайын түрлі бағдарламалар қабылданып, мол қаржы бөлінетіні рас. Алайда ауылдағы нақты жағдай бұл шаралардың нәтижелілігіне қатысты күмән туғызатыны да жасырын емес. Демек, мәселенің шешімі тек қаржыландыруда емес, жүйелі көзқарас пен нақты атқарылатын істе жатыр.
Ең алдымен, ауылға қатысты саясаттарда жалпылама емес, әр өңірдің ерекшелігіне қарай бағытталған нақты стратегия қажет. Мысалы, батыс өңірлерде мал шаруашылығы мен мұнай-газ саласына бейімделген жобалар қажет болса, оңтүстікте егін шаруашылығын жаңа технологиямен ұштастыру маңызды. Әр ауылдың географиялық, экономикалық және әлеуметтік мүмкіндігі ескерілгенде ғана тұрақты даму басталады.
Екіншіден, ауылдағы білім мен денсаулық сақтау сапасын көтермей, қандай да бір өрлеу туралы сөз қозғау – бос әңгіме. Жас маман ауылға келмейді, өйткені инфрақұрылым, тұрғын үй, әлеуметтік қолдау жеткілікті деңгейде емес. Демек, ауыл мен қала қоғам дамыған сайын алшақтай түсуде. Оларды тарту үшін жай уәде емес, нақты жағдай жасау қажет. Үй, жалақы, жол, балабақша, интернет – бұлар жайлылықтың емес, қажеттіліктің тізімі. Бұл ретте «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасын түбегейлі жаңарту, оны шын мәнінде тартымды ету қажет.
Үшіншіден, ауыл шаруашылығын қолдау – жай субсидиямен шектелмейді. Шағын және орта фермерлерге техникалық, логистикалық, нарыққа шығу жағынан нақты көмек қажет. Өнім өндіру – бір мәселе, оны сату – одан да күрделі. Сондықтан ауыл кәсіпкерлері мен диқандарына өңдеу цехтары, кооперативтік жүйелер, заманауи сауда алаңдары қажет. Бұл үшін әкімдік пен орталық орган арасындағы үйлесімділік пен шынайы бақылау маңызды.
Төртіншіден, мәдениет пен ақпарат қолжетімді болмаған ауыл жастары қаламен терезесі тең деңгейде бәсекеге түсе алмайды. Демек, кітапхана, мәдениет үйі, спорт кешені – артықшылық емес, қажет ресурс. Бұқаралық ақпарат құралдары, оның ішінде жергілікті басылымдар мен цифрлық платформалар ауыл өмірін көрсету арқылы қоғам назарын ауылға бұруы керек.
Ақыры, ауылды дамыту – тек мемлекетке артылатын шаруа емес. Бұл – азаматтық жауапкершілік мәселесі. Әрбір кәсіби маман, мейлі ол дәрігер, мұғалім, инженер не журналист болсын, өзінің қолынан келетін саламен ауылға үлес қоса алады. Тек ол үшін ауылды құр сөзбен емес, шын жанашырлықпен қабылдау қажет.
Қорытындылай келе, ауылды дамыту үшін үштік негіз қажет: жүйелі саясат, сапалы адам ресурсы және нақты әлеуметтік қолдау. Осы үшеуі үйлесім тапқанда ғана ауыл – жаңғыру жолына түседі. Ал ауыл жаңарса – ел жаңарады.
Жайнарбек Бержанов
журналист
